(Pour la version française du manifeste, voir ci-dessous)

MANIFESTVOOR EEN WAARDIGE OMGANGMET GEESTESZIEKENDIE EEN CRIMINEEL FEIT HEBBEN GEPLEEGD

De feiten die Kim De Gelder pleegde, waren gruwelijk en hebben enorm veel onherstelbaar leed veroorzaakt. Het juridisch–psychiatrisch onderzoek naar aanleiding van die feiten heeft uiteindelijk geleid tot een assisenproces. Ongeacht de vraag of dit dan wel de juiste beslissing is geweest, heeft dit proces zowel justitie als psychiatrie in een weinig fraai daglicht geplaatst.

- Tijdens zijn serene zoektocht naar de waarheid werd het proces bijwijlen overstemd door al te makkelijke retoriek. Is het gevaar van dergelijk taalgebruik niet dat het, eerder dan bij te dragen tot een rechtvaardig procesverloop en tot de verheldering van de misdaden, de volkswoede en de roep om wraak versterkt die in geen geval de geleden schade kan teniet doen?

- En de gerechtspsychiatrie? Heeft zij zich buiten de bij wet bepaalde grenzen van haar bevoegdheid begeven? Er wordt van haar verwacht dat ze zich in haar rapporten aan de rigoureuze vereisten houdt die aan klinisch diagnostisch onderzoek gesteld worden. Een psychiatrische diagnosestelling mag niet vervangen worden door een criminologische profilering van de beschuldigde. De ernst van de ziektegeschiedenis zoals bovendien vermeld in verscheidene medische dossiers, mag niet geminimaliseerd worden. Voorts is het oneerbaar dat wetenschappelijke bevindingen op een selectieve manier worden aangewend en dat men tot een diagnostische besluitvorming komt die gebaseerd is op een arbitraire keuze van elementen uit het geheel van klinisch materiaal.

DAAROM PLEITEN WE VOOR :

- Het herstel van een justitie die naam waardig. Het eerste principe van het recht is dat het zich in de plaats stelt van wraak. Dit principe is een kostbare verworvenheid en een essentiële bouwsteen van onze democratie. Het respecteren van dit principe, onder welke omstandigheden ook, en onafhankelijk van het verschrikkelijk karakter van de misdrijven, is dan ook essentieel om deze democratische beschaving te beschermen.

- Het herstel van de gerechtspsychiatrie als een strikt klinische discipline die, wars van elk moraliserend oordeel, ernaar streeft de psychische oorzaak van de misdaad te vatten, een psychiatrisch beeld van het ziekteproces van de beschuldigde te schetsen en de misdaad binnen dit ziekteproces te situeren. Een klinisch diagnostisch onderzoek brengt naar best vermogen en zonder enige selectieve weglating de verscheidene elementen uit de geschiedenis van de beschuldigde in rekening en zal de wetenschappelijke en deontologische vereisten van zijn discipline met respect behandelen. Onder deze voorwaarden kan de psychiatrie bijdragen tot een beter begrip van de misdaad en biedt ze de maatschappij de kans om op een adequate manier te antwoorden.

Nathalie Laceur en Geert Hoornaert

LIJST VAN DE EERSTE ONDERTEKENAARS / LISTE DES PREMIERS SIGNATAIRES

Erwin MORTIER, schrijver – Luc TUYMANS – Paul VERHAEGHE, Hoogleraar Klinische psychodiagnostiek Universiteit Gent – Josse DE PAUW, auteur, acteur – David VAN REYBROUCK, schrijver – Walter VAN STEENBRUGGE, advocaat – Andrée PUTTEMANS, Professeure de droit, Doyenne de la Faculté de droit et de criminologie de l'ULB – Jean-Louis GENARD, directeur du Groupe de recherche sur l’action publique de l’ULB – Saskia DE COSTER, auteur – Erwin JANS, dramaturg, publicist – Robert CRIVIT, stafmedewerker Uit de marge – Jeroen OLYSLAEGERS, auteur, dichter - Stijn VANHEULE, Professor psychoanalyse en psychodiagnostiek UGENT – Jos VAN DEN BERGH, Algemeen Coördinator Cinema Zuid Antwerpen – Tom DECORTE, Hoogleraar criminologie UGENT – Bob COOLS, Directeur CGG De Pont – Gil CAROZ, psychanalyste – Philippe FOUCHET, Professeur de psychologie clinique et de psychopathologie à l’ULB, Vice-Doyen de la Faculté des Sciences psychologiques et de l’éducation – Martin VANDEN HENDE, Directeur Centrum OBRA vzw/Voorzitter PFPCG – Yves CARTUYVELS, Professeur Ordinaire criminologie, Université Saint–Louis – Patricia BOSQUIN, psychanalyste – Jan BLOMMAERT, Hoogleraar Tilburg University – Marc VERSTAPPEN, directeur villanella/DE Studio Antwerpen – Eric CORIJN, Hoogleraar VUB – Jan DE VOS, Post–doctoraal onderzoeker Centrum voor Kritische Filosofie UGENT – Bruno VANDEN BROECKE, acteur – Kurt AUDENAERT, Professor psychiatrie UGENT – Ignaas DEVISCH, Professor medische filosofie en ethiek UGENT – Rudi ROOSE, Professor sociaal werk en forensisch welzijnswerk UGENT en VUB – Michel VANDENBROECK, Professor Gezinspedagogiek UGENT – Pascale SIMONET, psychanalyste, juriste – Gerda DENDOOVEN, tekenaar en auteur – Sara DE ROO, actrice – Christophe VEKEMAN, auteur – Jan MASSCHELEIN, Prof. Dr., diensthoofd Onderzoekseenheid Educatie, Cultuur en Samenleving – Kristien HEMMERECHTS, schrijfster en docente – Christine MUSSCHE, advocaat – Peter VERHELST, auteur en regisseur – Leen VANDERVORST, Victoria Deluxe vzw – Claude JAVEAU, professeur émérite de sociologie de l'ULB – Jean-Claude ENCALADO, philosophe, psychanalyste – Eric GOEMAN, Voorzitter Democratie 2000, woordvoerder Attac Vlaanderen, coördinator en woordvoerder Financieel Actie Netwerk – Ludo ABICHT, docent UA – Jean-Pierre RONDAS, publicist – Marc REUGEBRINCK, auteur – Johan BAEKE, gerechtspsychiater – Herman DE DIJN, Emeritus Gewoon Hoogleraar KU Leuven – Yves VANDERVEKEN, psychanalyste – Pieter MASSEELE, Docent Communicatiewetenschappen UA – Karel VAN CAUWENBERGE, onderzoeksrechter – Christelle BEYENS, Prof. Dr Criminologie, VUB – Robrecht VANDERBEEKEN, postdoctoraal onderzoeker Centrum Leo Apostel, VUB – Jan NOLF, erevrederechter – Jozef CORVELEYN, gewoon hoogleraar klinische psychologie KU Leuven – Charles BURQUEL, psychiatre, charge d’enseignement à l’UCL, president de la Ligue Bruxelloise Francophone pour la Santé Mentale – Lieven JONCKHEERE, docent psychologie aan de Geassocieerde Faculteit Handelswetenschappen en Bestuurskunde Hogeschool Gent & UGENT – Jo ROETS, artistiek leider Laika, coördinator Toneelacademie Maastricht – Dominiek HOENS, Lector Filosofie, Arteveldehogeschool Gent en Erasmus Hogeschool Brussel – Fabienne BRION, Professeur à la faculté de Droit (école de criminologie), UCL – Dominique WILLAERT, Artistiek Leider Victoria Deluxe – Jan DE MAESENEER, Professor huisartsgeneeskunde UGENT – Els VAN COMPERNOLLE, klinisch psychologe, praktijkassistent aan de Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie UGENT – Etienne VERMEERSCH, ere-vicerector UGENT, Gewoon Hoogleraar – Jan LEYERS, muzikant en TV-maker – HENRI HEIMANS, magistraat–voorzitter Commissie Bescherming van de Maatschappij Gent – Gert BUELENS, voorzitter Vakgroep Letterkunde UGENT – Michel SYLIN, Professeur de psychologie des organisations, ULB – Stefan VERLINDEN, psychiater, psychoanalyticus – Alain PLATEL, regisseur bij les ballets C de la B – Bart DURON, seksuoloog, CGG Vagga – Bruno DE HALLEUX, psychologue, psychanalyste, directeur thérapeutique de l’Antenne 110, enseignant de la Section Clinique de Bruxelles – Ariane BAZAN, Professeur de psychologie clinique ULB, Directrice du Centre de Recherche en Psychologie Clinique, Psychopathologie et Psychosomatique – Karel VANHAESEBROUCK, professor ULB en docent Rits – Laurence AYACHE, psychiatre, Service Social juif, Sanatia hôpital, Le Grès service de santé mental – Wine DIERICKX, actrice – Lieven DE CAUTER, Prof. Dr., cultuurfilosoof, KU Leuven, RITS – Hubert VAN HOORDE, ereprofessor doctor UGENT – Anne DELGRANGE, psychologue – Joost DEMUYNCK, psychoanalyticus, docent psychopathologie Artevelde Hogeschool Gent – Marie-Sophie DEVRESSE, Professeur à l'Ecole de criminologie de l'UCL, Directrice du Centre de Recherche Interdisciplinaire sur la Déviance et la Pénalité (CRID&P) – Dirk VAN BASTELAERE, auteur – Jonathan COLLIN, Criminologue – Denoix KERGER, docent sociaal werk – Emanuela RICCI RISSO, psychiatre – Jean-Michel LONGNEAUX, philosophe, Université de Namur – Raven RUËLL, theatermaker – Koen DE VYLDER, innovatiecoach CAW Metropool, voorzitter Pluralistisch Overleg Welzijnswerk – Kornreich CHARLES, Professeur psychiatrie ULB – Oscar VAN DEN BOOGAARD, schrijver – Gita DENECKERE, hoogleraar geschiedenis UGENT, Evert THIERRY, Ere Gewoon Hoogleraar UGENT – Marc DE KESEL, docent filosofie Arteveldehogeschool, senior onderzoeker KU Leuven en Utrecht – Uus KNOPS, psychiater – Glenn STRUBBE, praktijkassistent Faculteit Psychologie UGENT, Cis DEWAELE, coördinator Vlastrov – Philippe VAN MEERBEECK, professeur ordinaire à la faculté de médecine de l’UCL – Jan HOET, ex-conservator – Colette NIGOT, assistante sociale – Koen DE BOUW, acteur – Lieve DAMS, directeur, Prof. dr., directeur, forensisch psychiater – Bea VERBIST, psychiatrische verpleegkundige – Barbara SARAFIAN, actrice – Pieter DE BUYSSER, schrijver – Wim OPBROUCK, acteur en artistiek directeur NTGent – Arne SIERENS, theatermaker – Ludo SERRIEN, Directeur Steunpunt Algemeen Welzijnswerk vzw – Jeroen Laureyns, docent Sint–Lucas Gent – Walter ZINZEN, ex-VRT journalist – Jean-Marie PIEMME, auteur dramatique – Mario De PRIJCKER, Directeur CGG Vagga – Gert DOOREMAN, vormgever – Inge JEANDARME, psychiater – Joost VANDECASTEELE, auteur – Thierry MOREAU, avocat, Professeur à la faculté de droit et de criminologie de l'UCL, Institut JUR–I, Président de l'Ecole de criminologie, Directeur du Centre interdisciplinaire des droits de l'enfant (CIDE), Centre de recherche interdisciplinaire sur la déviance et la pénalité (CRID&P) – Jean-Luc BRACKELAIRE, psychologue clinicien, Professeur à l'Université de Namur et à l'UCL – Hilde VAN MIEGHEM, actrice, regisseur, scenariste – Philippe MARY, Prof. Dr., Ecole des sciences criminologiques, ULB – Tom VAN DYCK, acteur, regisseur, scenarist – Alexandre STEVENS, psychiatre, psychanalyste – Eric CLÉMENS, philosophe, écrivain – Dimitri VERHULST, auteur – Jos VERBIST, acteur, regisseur, artistiek directeur theater Antigone, docent Rits – Luc DARDENNE, cinéaste – Tom LANOYE, auteur.

MANIFESTE POUR UNE APPROCHE DIGNE

DES MALADES MENTAUX, AUTEURS DE FAITS CRIMINELS

Les actes atroces commis par Kim De Gelder ont engendré une somme de douleurs irréparables. L’enquête juridico–psychiatrique relative à ces faits a mené à un procès d'assises. Indépendamment de la question de savoir si ce fut, ou non, une bonne décision, ce procès a mis en scène, une image peu honorable de la justice et de la psychiatrie.

- En cours de procédure censée mener à l’établissement serein de la vérité, une rhétorique trop facile s’est fait bruyamment entendre. Le maniement de ce discours, au lieu de contribuer à un juste déroulement du procès et à l’ élucidation des crimes perpétrés, n’appelle–t–il pas sans discernement à la colère et la vindicte populaires qui ne peuvent en aucun cas remédier aux terribles souffrances endurées ?

- Et la psychiatrie judiciaire ? Ne s’est–elle pas aventurée hors du champ des limites de sa compétence définie par la loi ? Il est attendu qu’elle s’en tienne aux exigences rigoureusement posées pour la recherche clinico–diagnostique. Un diagnostic psychiatrique ne peut, en aucun cas, être remplacé par un profilage criminologique de l'accusé. La gravité de l'histoire de sa maladie – telle quelle fut déployée, en l’espèce, dans plusieurs dossiers médicaux – ne peut aucunement être interprétée comme quantité négligeable. Les découvertes scientifiques ne peuvent être utilisées à charge de façon sélective et l’acte diagnostique ne peut en aucun cas se baser sur un choix arbitraire opéré parmi la totalité des éléments cliniques.

C’EST POURQUOI NOUS PLAIDONS POUR :

- Le respect d’une justice digne de ce nom. Le premier fondement du droit est de se substituer à la vengeance. Ce principe est un acquis précieux pour toute civilisation démocratique. Le prendre en considération, en toute occasion, et quelle que soit la nature terrible des crimes commis, est indispensable à la protection de cette civilisation.

- Le recours à la psychiatrie judiciaire comme discipline strictement clinique qui, hors de tout jugement moralisant, vise à cerner la cause psychique du crime, à identifier et décrire le processus pathologique et à resituer l’acte délictueux au cœur de ce processus. Cette recherche clinique a à prendre en compte, de manière la plus précise, les divers éléments de l'histoire de l'accusé en s’abstenant de toute omission sélective, et à traiter les exigences scientifiques et déontologiques de sa discipline avec déférence. C’est seulement à ces conditions qu’elle peut contribuer à une meilleure compréhension du crime et offrir à la société la possibilité d’y répondre d’une manière adéquate.

Nathalie Laceur et Geert Hoornaert

Links