Προς: 

Τον Πρωθυπουργό της Ελληνικής κυβερνήσεως κ. Λουκά Παπαδήμο 

Τον Υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Παύλο Γερουλάνο 

Τη Γ.Γ. του ΥΠ.ΠΟ. κ. Λίνα Μενδώνη 

Όλοι εμείς που υπογράφουμε το παρακάτω κείμενο αποτελούμε στο σύνολό μας πρώην και νυν μέλη των ανασκαφικών ομάδων του κ. Άρη Τσαραβόπουλου, υπεύθυνου για τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα εκ μέρους της ΚΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, ο οποίος από το 1996 μέχρι σήμερα αναπτύσσει το αρχαιολογικό του έργο στα εν λόγω νησιά.

Πληροφορηθήκαμε πρόσφατα την απόφαση του Υπ. Πολιτισμού να θέσει τον κ. Τσαραβόπουλο σε αναγκαστική πρόωρη συνταξιοδότηση, εφαρμόζοντας τον απαράδεκτο νόμο της κατ’ ευφημισμό λεγόμενης «εργασιακής εφεδρείας» στο δημόσιο τομέα, διακόπτοντας με αυτό τον τρόπο βίαια μία σπουδαία επιστημονική δουλειά και μία πολύπτυχη πολιτιστική-κοινωνική δραστηριότητα, η οποία για πάνω από μιάμιση δεκαετία υπηρέτησε με συνέπεια την υπόθεση του πολιτισμού, της υπεράσπισης, διαφύλαξης και ανάδειξης της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς, μετατρέποντας το τυπικό ανασκαφικό έργο σε μία εκπαιδευτική διαδικασία, σε ένα μάθημα ιστορικής-πολιτιστικής κοινωνίας, τόσο για τους συμμετέχοντες στις ανασκαφές, αλλά πρωτίστως για τους κατοίκους και τους επισκέπτες των εν λόγω νησιών. Το απαράδεκτο γεγονός της υπαγωγής του κ. Τσαραβόπουλου στην εφεδρεία έχει προκαλέσει ήδη τις εντονότατες και δικαιολογημένες αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών.

Η αγωνία και η αγανάκτηση όλων πηγάζει όχι μόνο από την απαράδεκτη απαξίωση ενός επιστήμονα, ο οποίος προσέφερε με πλήρη αυταπάρνηση τις υπηρεσίες του στο κοινωνικό σύνολο, αλλά επιπλέον από τη βεβαιότητα για τις άμεσες και σοβαρές συνέπειες στο μέλλον των δύο αυτών μικρών νησιωτικών κοινοτήτων. Η περίπτωση του κ. Τσαραβόπουλου δείχνει με τον πιο γλαφυρό τρόπο ότι ένας ούτως ή άλλως βαθιά εχθρικός προς τους εργαζόμενους νόμος, δε θυσιάζει μονάχα τους ίδιους, αλλά συνιστά ταυτόχρονα μία εχθρική πράξη προς την ίδια την κοινωνία στο σύνολό της, χτυπάει τον πολιτισμό και καταδικάζει τους κατοίκους των δύο αυτών νησιών στην πολιτιστική υποβάθμιση και στην αποστέρηση των ελάχιστων δυνατοτήτων για την οικονομική και κοινωνική επιβίωσή τους.

Ο κ. Τσαραβόπουλος διενεργεί κάθε χρόνο, από το 1996, ανασκαφικές έρευνες τους καλοκαιρινούς μήνες (και ενίοτε και κατά τη διάρκεια της χρονιάς) σε σειρά αρχαιολογικών θέσεων στα Κύθηρα (Αντιδραγονέρα, Διακόφτι, Παλαιόπολη, Κατωχώρι, Βιαράδικα, Χριστοφοριάνικα, Μερμηγκάρι, Παλιόκαστρο κ.α.) και στα Αντικύθηρα (ανασκαφή της ελληνιστικής οχυρωμένης πόλης «Αιγιλίας» στην περιοχή Κάστρο, του νεκροταφείου της πόλης, του Ιερού του Απόλλωνος, σύνολο τάφων στα Μπατουδιανά, ανασκαφή υστερορωμαϊκού νεκροταφείου στον οικισμό Χαρχαλιανά). Το διάστημα 2005 με 2007 ο κ. Τσαραβόπουλος συμμετείχε, εκ μέρους της ΚΣΤ΄ ΕΠΚΑ, σε διεθνή συνεργασία με το University College of London και το Trent University of Canada, προκειμένου να χαρτογραφηθεί αρχαιολογικά η επιφάνεια του νησιού των Αντικυθήρων. Κάθε χρόνο πολλές δεκάδες φοιτητών όλων των βαθμίδων από ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, αλλά και επιστήμονες πλήθους ειδικοτήτων και άλλοι εθελοντές συμμετέχουν στις ανασκαφικές ομάδες του κ. Τσαραβόπουλου. Η παρουσία του ίδιου και της ομάδας του στα νησιά αποτελεί μία ακούραστη περιήγηση στον πολιτισμό και την ιστορία των τόπων, μέσω των τακτικών ξεναγήσεων στους αρχαιολογικούς χώρους, της εκπαιδευτικής συμμετοχής μικρών και μεγάλων στην ίδια την ανασκαφή, υπό την εποπτεία αρχαιολόγων, και του πλήθους των εκδηλώσεων και διαλέξεων, μέσα από τις οποίες παρουσιάζεται η ιστορία των τόπων, τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα νέα συμπεράσματα κάθε χρονιάς, κάνοντας χιλιάδες ανθρώπους (μαθητές, κατοίκους κι επισκέπτες των νησιών) να γνωρίσουν την ιστορία του τόπου, να σεβαστούν την πολιτιστική κληρονομιά, να εκτιμήσουν την αξία της αρχαιολογικής έρευνας και να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητά της στο σήμερα.

Η παρουσία πολλών δεκάδων ανασκαφέων κάθε χρόνο στα δύο νησιά τονώνει σημαντικά την οικονομική κίνηση των μικρών κοινοτήτων και ζωντανεύει ταυτόχρονα την ακριτική ζωή των κατοίκων τους (όπως των λιγοστών ξωμάχων των Αντικυθήρων), οι οποίοι προσπαθούν με πείσμα να επιβιώσουν στον τόπο τους. Η περίπτωση των Αντικυθήρων είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική, για το πώς η παρουσία της αρχαιολογικής ομάδας κάθε καλοκαίρι δημιουργεί μια στοιχειώδη οικονομική κίνηση στο μικρό αυτό νησί, ζωντανεύει τη δύσκολη καθημερινή ζωή των κατοίκων του και συμβάλλει στη διατήρηση ακόμη και των ίδιων των τοπικών τους παραδόσεων (πανηγύρια κτλ.). Σε αυτή ακριβώς την κατεύθυνση, της πολύπλευρης κοινωνικής συμβολής της αρχαιολογίας, εργάζεται και ο κ. Τσαραβόπουλος όλα αυτά τα χρόνια επιδιώκοντας τη διαμόρφωση αρχαιολογικών πάρκων στα Κύθηρα και στα Αντικύθηρα, της ανάπτυξης εν γένει του «αρχαιολογικού τουρισμού», ως παράγοντα οικονομικής και κοινωνικής ενίσχυσης των μικρών κοινοτήτων, ως παράγοντα ανάσχεσης της ερήμωσης και της πτώχευσης των συγκεκριμένων ελληνικών νησιών (μία σοβαρά απειλητική προοπτική ιδιαίτερα για τα Αντικύθηρα).

Όλοι εμείς είμαστε μάρτυρες των δυσκολιών που αντιμετώπισε ο κ. Τσαραβόπουλος για να μπορέσει να επιτελέσει το αρχαιολογικό του έργο, το οποίο πάντα απειλούνταν από τις μόνιμες πολιτικές υποχρηματοδότησης του πολιτισμού. Αρωγοί στις προσπάθειες του ήταν πάντα οι τοπικές κοινότητες των Κυθήρων και των Αντικυθήρων, η Εταιρία Κυθηραϊκών Μελετών, η Μητρόπολη Κυθήρων-Αντικύθηρων, ομογενείς από την Αυστραλία κ.α., οι οποίοι υποκαθιστώντας το ρόλο του κράτους αναλάμβαναν να χρηματοδοτήσουν οι ίδιοι με τα πενιχρά τους οικονομικά αποθέματα το αρχαιολογικό έργο στα νησιά τους, προκειμένου αυτό να συνεχίσει να συμβάλλει στην πολιτιστική ανάδειξη και στην ανάπτυξη των κοινωνιών τους. Με αγάπη και σεβασμό για μας και παρά τις τεράστιες δυσκολίες, ο κ. Τσαραβόπουλος προσπαθούσε πάντα να μας εξασφαλίσει τα μέσα για την ανασκαφή, αλλά και τους όρους διαβίωσής μας κατά την περίοδο της παραμονής μας στα νησιά, διαθέτοντας ακόμα και το μισθό του προκειμένου να προχωρήσει η έρευνα. Όμως πρωτίστως γίναμε όλα αυτά τα χρόνια μάρτυρες στο πώς ένας αρχαιολόγος μπορεί και οφείλει να επιτελεί τον κοινωνικό του ρόλο, συνδυάζοντας την προώθηση της αρχαιολογικής έρευνας με το συνολικό κοινωνικό όφελος των κοινοτήτων. Είδαμε την αρχαιολογία να γίνεται ένα ευρύ κοινωνικό λειτούργημα στην υπηρεσία του λαού, των απλών ανθρώπων.

Με τις υπογραφές μας, εκφράζουμε την αγανάκτησή μας για την υπαγωγή του κ. Τσαραβόπουλου στο καθεστώς της «εργασιακής εφεδρείας» και ζητάμε την άμεση ανάκληση της απόφασης του Υπουργείου Πολιτισμού για βίαιη και πρόωρη απομάκρυνσή του από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Η υλοποίηση της απόφασης αυτής τινάζει στον αέρα ένα αρχαιολογικό και κοινωνικό έργο χρόνων, συμβάλλει στο μαρασμό δύο μικρών τόπων με σπουδαίο πολιτιστικό παρελθόν, αλλά με τρεμάμενο παρόν και μέλλον, στρέφεται κατά του ίδιου, ως ενός σπάνιου επιστήμονα και ανθρώπου, αλλά εξίσου άμεσα και κατά των ανθρώπων που αγωνίζονται σε αυτές τις μικρές γωνιές της ελληνικής περιφέρειας.